Hoe herken je een beleggen scam?

Ik zie regelmatig via facebook of instagram reclameblokken of berichten voorbij komen waarin een bepaald product of dienst wordt gepresenteerd met daarbij hele mooie rendementen. Ik wil graag mijn vermogen laten groeien dus die informatie triggert mij natuurlijk! Maar hoe weet je nu of je in een scam (oplichtingspraktijk) stapt?

Inhoudsopgave

1 Wat is een scam?
2 Het verschil tussen een product op dienst
3 Hoe herken je een scam bij een product?
4 Hoe herken je een scam bij een dienst?
5 Waarom ik toezicht zo belangrijk vind
6 Welke vragen moet ik stellen bij een mogelijke scam?
7 De psychologische valkuilen die vaak worden toegepast
8 Een leuk voorbeeldje
9 Ben ik ooit gescamd (opgelicht)?
10 De uitzondering voor cryptocurrencies
11 Even alles samengevat

Wat is een scam?

Het is lastig te bepalen wat een scam precies is maar voor mij zijn er twee voorwaarden die bij elkaar genoeg zijn om ver weg te blijven van de dienst of product:

Of er sprake is van toezicht, is makkelijk vast te stellen. Dat leg ik zo wel uit.

Het is lastiger om te bepalen of een aanbieder slechte bedoelingen heeft dus daar ga ik wat uitgebreider op in.

Deze twee voorwaarden moeten wel samen gaan. Er zijn namelijk genoeg diensten en producten die niet onder toezicht staan van de AFM maar wél eerlijk zijn (tot nu toe). Denk maar aan een investering in een zonnepark bijvoorbeeld of bitcoin. Helaas is het vaak zo dat je pas achteraf écht kan vaststellen of het een scam is of niet. Toch zijn er verschillende signalen waarop je kan letten.

Een scam is een product of dienst waar geen toezicht op is én waarvan de aanbieder slechte intenties heeft.

Het verschil tussen een product op dienst

Het verschil tussen een product en dienst is hierbij belangrijk. Als we naar aandelen kijken dan is het product; een aandeel of ETF en de dienst; een fondsmanager (zoals Vanguard) of het handelsplatform (zoals De Giro). Het kan dus voorkomen dat een fondsmanager, die geregistreerd staat bij de AFM een product aanbiedt, dat weer niet onder het toezicht valt. Is dit dan direct een scam? Nee dat hoeft niet, maar de kans is aanwezig.

Hoe herken je een scam bij een product?

Binnen de wereld van toezicht wordt een product ook wel een ‘financieel instrument’ genoemd. Je kunt altijd kijken of het product is ingeschreven bij de AFM of een andere toezichthouder. Om een product toe te laten, heeft de AFM richtlijnen opgesteld waaraan een product moet voldoen. Is het dan meteen een ramp als een product niet is geregistreerd? Dat hoeft niet, maar dan moet je wel extra kritisch zijn. Je kunt de richtlijn ook zelf gebruiken om te beoordelen wat jij ervan vindt. Dat vraagt wel wat onderzoek! Voor mij moeten er twee voorwaarden zijn, namelijk; transparantie en eenvoud.

Heb je een product op het oog dat erg lijkt op een aandeel, etf of fonds? Dan moet er een Eid (Essentiële-informatiedocument) aanwezig zijn. Daaraan kun je herkennen dat het product in Nederland bekend is bij de AFM en ook onder dat toezicht staat. Daarmee voldoet het product in ieder geval aan de richtlijnen.

Bij sommige producten (zoals vastgoed of een zonnepark) is een vergunning niet verplicht. Er moet natuurlijk wel vermeld worden dat je investeert buiten het toezicht van de AFM.

Hoe herken je een scam bij een dienst?

Bij een dienst staat altijd de eigenaar als aanbieder centraal. Als de aanbieder geregistreerd is bij de AFM heeft hij een vergunning. Om zo’n vergunning te krijgen, moet het bedrijf (en de eigenaar) aan bepaalde eisen voldoen. De belangrijkste eisen kun je hier vinden. En als je de eisen uitgebreid wilt doornemen kun je hier verder op onderzoek uit.

Op de website van de AFM kun je ook makkelijk opzoeken wie over een vergunning beschikken. Zo kun je in één oogopslag zien wie aan de eisen voldoet. Alle beleggingsondernemingen hebben verplicht een vergunning nodig. Zowel de handelsplatformen, als het bedrijf dat namens jou investeert.

Ik vind een vergunning voor de dienstverlener belangrijker dan het product omdat ik dan weet dat er integer wordt gehandeld in de bedrijfsvoering. Zeker als dit bedrijf mijn geld beheert!

Tip: op de website van de AFM kun je kijken welke bedrijven (wereldwijd) een waarschuwing hebben gekregen omdat ze bedrijfsactiviteiten uitvoeren zonder vergunning. Check dit altijd voordat je besluit om in te gaan op een aanbod van het bedrijf!

Waarom ik toezicht zo belangrijk vind

Een toezichthouder is er voor de beleggers en investeerders. Zij houden toezicht en kijken of:

Door dit toezicht kan ik als consument met minder risico investeren en rendement maken op mijn vermogen. Als de vergunningen in orde zijn en bijvoorbeeld het investeringsfonds gaat failliet (dat kan helaas altijd gebeuren), dan is mijn investering gedekt en krijg ik mijn geld terug via de toezichthouder. Dat klinkt toch beter dan ‘het bedrijf is failliet en de eigenaar is met mijn geld (en de noorderzon) vertrokken’.

Welke vragen moet ik stellen bij een mogelijke scam?

Een beetje sceptisch is altijd gezond. Zeker bij een bedrijf dat geen vergunning heeft. Ik heb hieronder een lijst samengesteld waar je op kan letten of wat jij jezelf moet afvragen áls er geen vergunning aanwezig is:

Is het te mooi om waar te zijn? Dan is dat waarschijnlijk ook zo!
Is het rendement in lijn met het risico? Een hoog rendement met laag risico bestaat niet. Als het wel zou bestaan, moeten we allemaal rijk zijn.
Zijn ze eerlijk over de risico’s? Wanneer de risico’s gebagatelliseerd worden, zijn ze óf niet vakbekwaam, óf ze proberen jou een ander beeld te schetsen.
Is het voorgestelde rendement proportioneel? Een rendement van 1% per dag of 20% per maand is niet reëel.
Is het voorgestelde rendement gegarandeerd? Eigenlijk kan dat niet. Zelfs rendement op de ouderwetse spaarrekening is niet gegarandeerd en kan dalen.
Is het product te begrijpen? Als het ingewikkeld is, moet je je afvragen of het transparant genoeg is.
Je krijgt een bonus als je nóg meer investeert. Soms krijg je bijvoorbeeld 20% bovenop je investering als je boven een bepaald bedrag investeert. Geld komt niet zomaar uit de lucht vallen dus waar komt dat dan vandaan?
Wordt er haast gemaakt? Sommigen bedrijven geven je een gevoel alsof dit een eenmalige kans is. Hierdoor neem je misschien te snel beslissingen.
Hoe zit het met de cashflow van het bedrijf kunnen ze aan hun verplichtingen (lees: betalingen) voldoen? Een bedrijf waarvan je op internet leest dat betalingen vertraagd worden uitgevoerd of het bedrijf heeft smoesjes, zijn in mijn ogen niet goed bezig.
Wordt er een overeenkomst (volgens Nederlands recht) getekend bij het afnemen van de dienst of product? Een overeenkomst is overigens niet altijd op papier en mag ook digitaal.
Bestaat het bedrijf al een tijdje? Een bedrijf dat pas een jaar bestaat is niet lang en heeft nog geen reputatie opgebouwd.
Heeft het bedrijf een waarschuwing gekregen van de AFM (of andere toezichthoudende instantie)?
Zijn de eigenaren bekend? Bij veel scams is niet bekend wie de eigenaar is, want dat maakt ‘ervandoor gaan met jouw geld’ zo lastig. Een foto of linkedIn-profiel is niet voldoende.
Hebben ze een accountantsverklaring over de (gezonde) bedrijfsvoering? Hiermee wordt aangetoond dat ze de bedrijfsrisico’s onder controle hebben.
Zijn ze gevestigd in een land wat ik kan vertrouwen?
Kunnen ze onafhankelijk aantonen wat ze zeggen? Papier is geduldig. Als er ergens een uitspraak genoemd wordt, kunnen ze dat dan bewijzen dat dit daadwerkelijk zo is?

Als ze niet kunnen laten zien dat ze een bedrijf kunnen runnen, kunnen ze ook niet omgaan met mijn geld.

Wil jij gratis beleggen?

De wereld van beleggen kan best eng zijn. Dan is het maar goed dat je gratis kan beginnen bij Trading212. Zo kun je makkelijk een kijkje nemen zonder een risico te nemen. Je betaalt geen transactie of beheerskosten. Helemaal gratis dus. Aanmelden kan via onderstaande link. Dan krijgen wij allebei een gratis aandeel met een maximale waarde van €100,-!

Meer weten over Trading212? Klik dan hier.

Wil jij beleggen zonder transactiekosten?

Meer weten over Trading212? Klik dan hier.

De psychologische valkuilen die vaak worden toegepast

Er zijn een aantal psychologische valkuilen waar je jezelf voor moet behoeden.

Veel mensen laten zich verleiden door het vooruitzicht op een hoog rendement. Hoge rendementen bestaan niet zonder hoge risico’s! Houd dus je hebberigheid onder controle.

Daarnaast is het ook verleidelijk om te doen wat anderen doen. Zeker als je op internet onderzoek doet heeft elk product wel zijn voor- en tegenstanders. Het kan zijn dat deze mensen (onbedoeld) meedoen in de scam of een vergoeding krijgen voor elke klant die ze binnenhalen.

Ook tref je op internet vaak felle voorstanders. Weet wel dat het in de psychologie van de mens zit om vol te gaan voor iets waarin je geloofd. Als anderen jouw geloof in twijfel trekken voel je je gekrenkt en reageer je geïrriteerd en met emotie.

Een leuk voorbeeldje

Ik heb laatste een presentatie bijgewoond van CashFX. Een forextrader (valutabeurs). Ik werd benaderd via een ‘tevrede klant’ op instagram. Omdat ik nou eenmaal nieuwsgierig ben had ik wel interesse. Het feit dat ik benaderd ben door een particulier geeft voor mij al een vreemd gevoel. Ik wilde toch de presentatie volgen om van dichtbij mee te maken hoe en (mogelijke) scam eruit ziet.

Bij de presentatie waren meerdere geïnteresseerden aanwezig allemaal anoniem via Zoom. De persoon die het presenteerde was duidelijk een particulier. Hij noemde zichzelf een enthousiasteling die graag over een mooi product wilde vertellen. Het product dat werd aangeboden was een lespakket. Met dat lespakket werd er voor jou geïnvesteerd in verschillende valuta waarmee je tot 15% per week (dat is 5600% per jaar!) rendement kon verdienen. Daarvoor hoefde je niks te doen want anderen investerden dat voor jou. Gemiddeld was het rendement iets meer dan 1% per dag.

Je had verschillende pakketten en die pakketten vertegenwoordigen een waarde. Hoe meer waarde, hoe hoger het pakket en met dat hogere pakket kwamen meer rechten en voordelen. Je werd sterk verleidt om jouw investering niet op te nemen zodat het in het ‘systeem’ bleef (een kenmerk van een ponzi). Ze betalen uit in bitcoin. Dat was voor mij weer een rode vlag. Bitcoin an sich is niet slecht maar de transacties worden niet gecheckt door de autoriteiten waardoor witwassen makkelijker is (net als met contant geld) en de betaler lastig is te achterhalen.

Na de presentatie kon je vragen stellen en ik vroeg waarom ze een waarschuwing hadden gekregen van de FCA (de Britse toezichthouder), omdat ze een financieel product aanbieden zonder vergunning. CashFX is blijkbaar van mening dat zij geen financieel product aanbieden maar een lespakket. Dat is natuurlijk vreemd want er wordt gewoon geld geïnvesteerd. En ze hebben zelf geen vergunning nodig want de broker heeft een vergunning. Ook had de presentator medelijden met de FCA want die hadden het zo druk en alles wat de FCA niet kent, geven ze maar een waarschuwing. Het zekere voor het onzekere. Ik stelde nog een vraag of ze een accountantsverklaring hadden. Daar deed dit bedrijf niet aan want dat werkt alleen maar vertragend.

De presentatie werd na het vragenuurtje netjes afgesloten en geïnteresseerden konden blijven hangen. Je begrijpt vast wel dat ik niet één van de personen was die is blijven hangen!

Ben ik ooit gescamd (opgelicht)?

Allereerst; voel je niet dom of vol van schaamte als jou dit overkomt, maar praat erover met anderen en geef aan wat je ervan hebt geleerd.

En ja, ik denk dat ik opgelicht ben. Of het écht een scam was, valt helaas niet te achterhalen. Sommige verhalen op internet zeggen dat het een scam was.

Ik heb ooit geïnvesteerd in cloudmining. Je legde dan een bedrag in en voor dat geld kon je hashrate aanschaffen, hoe meer hashrate je had, hoe meer cryptocurrencies er werden gemined. De opbrengsten vielen tegen, voorwaarden werden zomaar aangepast, terugstorten was zeer lastig en de bedrijfsvoering werd zomaar stopgezet (en dus de productie). Op een investering van €400,- heb ik uiteindelijk €60,- terug kunnen krijgen.

De uitzondering voor cryptocurrencies

Cryptocurrencies worden niet gereguleerd. Daarvan kun je dus zeggen; geen regulering (vergunning) dan kan het dus best een scam zijn. Bij een crypto als Bitcoin is het echter niet mogelijk om te reguleren omdat niemand eigenaar is van het systeem. Is bitcoin dan een scam? Ik denk van niet omdat het product transparant is en voorspelbaar (let op; het product is voorspelbaar, de prijs niet). Het komt regelmatig voor dat dit anders is bij de aanbieders van crypto’s of product gerelateerde zaken. Deze aanbieders moeten wél een vergunning hebben.

Even alles samengevat

Probeer altijd te checken of de broker en/of de aanbieder geregistreerd zijn bij de AFM of een andere toezichthouder. En bij het product (aandelen, REITS, ETF en fondsen) moet er altijd een Eid aanwezig zijn in Nederland. Andere landen hebben een soortgelijke eis. Dan zit je eigenlijk altijd wel goed. Is dat niet het geval, ben dan zeer kritisch en vraag jezelf af of je hierin moet investeren en ken daarbij de psychologische valkuilen. Rendement zegt niet alles als het allemaal op het spel staat. Dan kun je beter naar het casino!

Sommige mensen denken dat een broker zonder commissie óók een scam is. Dat is zeker niet het geval. Een broker als Trading212 heeft gewoon een vergunning bij de FCA (Britse toezichthouder). Ik heb een review geschreven over Trading212. Neem zeker een kijkje, het is de moeite waard!